Önemli ihracat pazarlarımızda pandemide yaşanan ikinci dalga, Avrupa Birliği ekonomisindeki daralma ve takvim etkisi Kasım ayı ihracatımız üzerinde etkili olmuştur. Bu kapsamda, ihracatımız Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 0,95 oranında azalarak 16 milyar 88 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı ayda ithalatımız ise bir önceki yılın aynı dönemine göre % 16,07 artışla 21 milyar 158 milyon dolar olmuştur.
Kasım ayında dış ticaret hacmimiz bir önceki yılın aynı ayına göre % 8,05 artarak 37 milyar 246 milyon dolar olmuş, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise % 76,0 olarak gerçekleşmiştir.
Mart ayından itibaren tüm dünyayı hem sosyal hem de ekonomik anlamda çok büyük oranda olumsuz etkileyen Covid-19 salgınını nedeniyle dünya ekonomilerinde yaşanan daralmanın olumsuz etkilerinin, hem ülkemizin hem de dünya ekonomilerinin normalleşme sürecine girdiği Haziran ayından itibaren ortadan kalkmaya başladığı görülmektedir.
Nitekim, GSMH 3. çeyrek büyüme rakamları pandemi döneminden çıkışın önemli bir işareti olan V-tipi toparlanmayı teyit etmektedir. Ayrıca, söz konusu büyüme rakamı Türkiye ekonomisinin pandemiden çıkışta diğer ülkelere göre pozitif ayrıştığını da göstermektedir. Bunun yanında yılın ilk dokuz ayında büyüme %0,5 gelerek pozitif büyüme trendine girerek toparlanmanın başarı ile devam etmekte olduğunu göstermiştir.
Bununla beraber, ülkemiz ekonomisi, 3. çeyrek büyüme değeri olan %6,7 ile, verisi açıklanan(17 ülke) G20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ülke olarak söz konusu ayrışmayı pekiştirmektedir.
İşlenmemiş veya yarı işlenmiş altın ithalatı hariç tutulduğunda, Kasım ayı ithalatının bir önceki yılın aynı ayına göre % 11,4 oranında arttığı görülmektedir. Bununla birlikte, işlenmemiş veya yarı işlenmiş altın dış ticareti hariç olarak bakıldığında Kasım ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı %86,3 gibi oldukça yüksek bir seviyeye çıktığı anlaşılmaktadır. Altın hariç tutulduğunda, Ocak-Kasım döneminde, ithalatın % 3,6 düşerek 173 milyar 962 milyon dolar olarak gerçekleştiği ve bu dönem için ihracatın ithalatı karşılama oranının ise % 85,7 düzeyine yükseldiği gözlemlenmektedir.
KASIM AYINDA EN FAZLA İHRACATI GERÇEKLEŞTİRDİĞİMİZ FASIL “MOTORLU KARA TAŞITLARI” OLDU
“Motorlu Kara Taşıtları” faslında ihracatımız Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,2 azalışla, 2 milyar 372 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Kasım ayında en fazla ihracat yaptığımız diğer fasıllar ise sırasıyla %2,1 artışla “Kazanlar ve Makinalar” (1 milyar 573 milyon dolar) ve %5,1 azalışla “Elektrikli makina ve cihazlar” (897 milyon dolar) olmuştur.
Pandemi sonrası demir çelik, sebzeler ve meyveler gibi ihraç ürünlerimizdeki artış trendi Ekim ayı ile kıyaslandığında Kasım ayında da devam etmektedir.
Diğer taraftan, normalleşme sürecinin etkisiyle, Ekim ayına kıyasla Kasım ayında ihracatı önemli ölçüde artış gösteren fasıllar göze çarpmaktadır. Buna göre Kasım ayında bir önceki aya göre yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular faslı ihracatı %14,6, yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler faslı ihracatı %7,5 ve demir ve çelik faslı ihracatı %1,9 oranında artmıştır.
EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞIMIZ ÜLKE ALMANYA
Kasım ayında en fazla ihracat yaptığımız ülkeler sırasıyla Almanya (1 milyar 511 milyon dolar), İngiltere (1 milyar 93 milyon dolar) ve Irak (952 milyon dolar) olurken ithalatta ise ilk üç sırayı Almanya (2 milyar 353 milyon dolar), Çin (2 milyar 237 milyon dolar) ve Rusya (1 milyar 750 milyon dolar) almıştır. Kasım ayında ihracatçılarımız 206 farklı ihracat pazarına ulaşmayı başarmıştır.
Covid-19 süreci sonrasında görülen normalleşme süreçlerinin ikili ticaretimize olumlu yansımasının Kasım ayında da devam ettiği anlaşılmaktadır. Başta AB ülkeleri olmak üzere ana ihracat pazarlarımızdaki normalleşme ile beraber, bu pazarlara ihracatımızın da toparlanma içine sürecine girdiği görülmektedir.
Nitekim bir önceki aya göre önemli pazarlarımızdan Japonya’ya %29,1 Rusya’ya %27,9, Katar’a %23,6, Birleşik Arap Emirlikleri’ne %8,5 ve Çin’e %5 oranlarında ihracat artışı kaydedilmiştir.
EN BÜYÜK İLK 3 İHRACAT PAZARIMIZ TOPLAM İHRACATIMIZIN %22,1’İNİ OLUŞTURDU
Kasım ayında GTS’ye göre en fazla ihracat yaptığımız ilk üç olan Almanya, İngiltere ve Irak’a yönelik ihracatımız toplam aylık ihracatımızın % 22,1’ini oluştururken, en fazla ithalat yaptığımız ilk üç ülke olan Almanya, Çin ve Rusya Federasyonunun aylık ithalatımızdan aldığı pay ise % 30 olarak gerçekleşmiştir.
Buna ilaveten Sayın Bakanımızın işaret ettikleri “Ticarette Yeni Yol Haritası” çerçevesinde 2020 yılı Kasım ayında potansiyel pazarlarımızdan geçen yılın aynı ayına göre Rusya’ya ihracatımız %28, Çin’e ihracatımız %22,2 ve Hindistan’a %7,9 oranında artış göstermiştir.
Geçen yılın aynı ayına göre 2020 yılı Kasım ayında görülen Lübnan’a %125,2, Brezilya’ya %40,0 ABD’ye %18,2’lik, İngiltere’ye %15,6’lık, İsviçre’ye %16,5’lik, İsrail’e %14,1’lik Belçika’ya 12,9’luk ve Polonya’ya %10,2’lik ihracat artışları ise dikkat çekmiştir.
Pandemide ikinci dalganın da etkisi ile Kasım ayında Avrupa Birliği ülkelerine yapmış olduğumuz ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre % 1,6 azalışla 6 milyar 649 milyon dolar olurken söz konusu ülkelere yapmış olduğumuz ihracat toplam ihracatımızın %41,3’ünü oluşturmuştur.
İHRACATÇI FİRMA SAYIMIZ KASIM AYINDA %3,3 ARTARAK 42.602’YE ULAŞMIŞTIR
2019 yılı Kasım ayında 41.228 firmamız ihracat gerçekleştirirken, 2020 yılı Kasım ayında ihracat yapan firma sayımız %3,3 artışla 42.602’ye ulaşmıştır. Diğer taraftan, 2020 yılı Ocak-Kasım döneminde ihracatçı firma sayımız geçen yılın aynı dönemine göre % 3,1 artışla 84.344 olmuştur.
DIŞ TİCARETTE EN ÇOK KULLANILAN TAŞIMA ŞEKLİ DENİZ YOLU TAŞIMACILIĞI OLDU
2020 yılı Kasım ayında gerçekleştirilen ihracatın taşıma şekillerine bakıldığında en çok ihracat “Deniz Yolu” (9 milyar 767 milyon dolar) ile yapılırken, bu taşıma şeklini sırasıyla “Kara Yolu” (4 milyar 885 milyon dolar) ve “Hava Yolu” ulaşımı (1 milyar 99 milyon dolar) izlemiştir.
İthalatın taşıma şekillerine bakıldığında ise, en çok ithalat “Deniz Yolu” (10 milyar 938 milyon dolar) ile yapılırken, bu taşıma şeklini sırasıyla “Kara Yolu” ulaşımı (5 milyar 62 milyon dolar) ve “Hava Yolu” (3 milyar 134 milyon dolar) takip etmiştir.
İHRACATTA EN ÇOK TERCİH EDİLEN ÖDEME ŞEKLİ MAL MUKABİLİ OLDU
2020 yılı Kasım ayında ihracatta tercih edilen ödeme şekillerine bakıldığında; en çok ihracat “Mal Mukabili Ödeme” (10 milyar 134 milyon dolar) ile yapılırken, bu ödeme şeklini “Peşin Ödeme” (2 milyar 318 milyon dolar) ve “Vesaik Mukabili Ödeme” (1 milyar 919 milyon dolar) takip etti.
İthalatta tercih edilen ödeme şekillerine bakıldığında; en çok ithalat “Mal Mukabili Ödeme” (11 milyar 521 milyon dolar) ile yapılırken, bu ödeme şeklini “Peşin Ödeme” (5 milyar 748 milyon dolar) ve “Bedelsiz” (933 milyon dolar) izlemiştir.
TİCARETİN EN KOLAY VE GÜVENLİ YAPILDIĞI ÜLKE OLMA YOLUNDA ÇALIŞMALARIMIZI KARARLILIKLA SÜRDÜRÜYORUZ
Bakanlık olarak ülkemizin en kolay ve en güvenli ticaretin yapıldığı ülke olma amacı doğrultusunda geliştirmiş olduğumuz “Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması” başarıyla devam ediyor. Söz konusu uygulama kapsamında ihracatta yerinde gümrükleme, ithalatta yerinde gümrükleme, izinli gönderici ve izinli alıcı gibi birçok kolaylıktan faydalanarak rekabet güçlerini artırmayı başaran 529 firma, 2020 yılı Kasım ayında toplam ihracatımızın %28,5’ini, toplam ithalatımızın ise %32,6’sını oluşturmuştur. Bakanlığımızın sunduğu yukarıda belirtilen kolaylaştırıcı dış ticaret uygulamalarından faydalanan firmalarımızın toplam dış ticaret hacmi 2020 yılı Kasım ayında 11 milyar 478 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. (4 milyar 579 milyon dolar ihracat, 6 milyar 899 milyon dolar ithalat).
DIŞ TİCARETİMİZİ MİLLİ PARA BİRİMİMİZLE GERÇEKLEŞTİRİYORUZ
Sayın Cumhurbaşkanımızın çağrısıyla yerli ve milli para birimimizin dış ticaretteki kullanımını artırmaya devam ediyoruz. Kasım ayında milli paramızla ihracat işlemlerimizi gerçekleştirdiğimiz ülke sayısı 180 olurken aynı dönemde 109 ülkeyle ithalat işlemlerimizi Türk Lirası ile gerçekleştirilmiştir.
2020 yılının Kasım ayında Türk Lirası ile yapmış olduğumuz dış ticaretin toplamı 17 milyar 347 milyon TL olarak gerçekleşmiş olup, bunun 5 milyar 600 milyon TL’lik kısmı ihracat, 11 milyar 747 milyon TL’lik kısmı ithalat olmuştur.
AKTİF FİRMA SAYISI ARTTI
Ülkemizde faaliyet gösteren aktif firma sayısı 2020 yılı Kasım ayı itibariyle bir önceki aya göre 7 bin 945 artışla 1 milyon 998 bin 412 olurken, limited şirketler toplam aktif firmaların % 45,3’ünü oluşturmuştur. Bakanlık olarak tüketici fiyatlarındaki istikrarı sağlamak ve tüketicilerimize güven sağlamak için geliştirdiğimiz ve başarıyla uyguladığımız Hal Kayıt Sistemi’ne kayıtlı kişi sayısında bir önceki yıla kıyasla %7 yükseliş kaydedilirken sistemdeki bildirim sayısı ise 15 milyon 447 bin 384 olarak gerçekleşmiştir.
GÜMRÜK İDARELERİNCE TAHSİL EDİLEN VERGİLERİN TOPLAM İÇERİSİNDEKİ PAYI %22,94
Gümrük idareleri tarafından tahsil edilen vergi tutarı Kasım ayında 22 milyar 100 milyon TL olmuştur. 2020 yılı Ocak-Ekim döneminde ülkemiz vergi gelirleri toplamı 655 milyar 345 milyon TL iken Gümrük İdarelerince tahsil edilen vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı ise %23,5 olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında Gümrük İdarelerince tahsil edilen vergiler toplamı ise 175 milyar 876 milyon TL olmuştur.
KADINLARIMIZIN İŞ HAYATINA DAHA FAZLA KATILIM SAĞLAMASI İLE BİRLİKTE İHRACAT ODAKLI BÜYÜMENİN TEMELLERİNİ GÜÇLENDİRİYORUZ
Kasım ayı sonunda ülkemizde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkâr sayısı işyeri sayısı 2 milyon 140 bin 241 olmuştur. 2020 yılının başından beri esnaf ve sanatkâr sayımızda yaklaşık 190 binlik artış kaydedilmiştir. Kadınlarımızın ekonomideki yerlerinin çok daha güçlenmesi için adımlarımızı atmaya devam ediyoruz. Kasım ayı sonu itibarıyla kadın esnaf ve sanatkâr sayısı 338 bin 146 olurken, kadın esnaf sayımız son bir yılda yaklaşık 40 bin artmıştır.
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİNDE UYGULANAN SİSTEMLER
Tüm dünyada dış ticaret istatistikleri iki ana kategoride gruplandırılmaktadır; “Genel Ticaret Sistemi (GTS)” ve “Özel Ticaret Sistemi (ÖTS)”. Genel Ticaret Sistemi (GTS), Gümrük alanlarına ve serbest bölgelere giren ve çıkan mallar da dış ticaret verisinde kaydedilmektedir. Özel Ticaret Sistemi’nde (ÖTS) ise gümrük sınırı esas alınmaktadır. Bu tanıma göre serbest bölgeler ve gümrük antrepoları gümrük sınırı dışında yer almaktadır.
Dünya örneklerine bakıldığında; GTS kullanımının ÖTS’ye nazaran daha yaygın olduğu görülmektedir. Türkiye’nin de dâhil olduğu 74 ülke ÖTS ile dış ticaret verilerini açıklamaktadır. AB ülkelerinin genellikle ÖTS’yi tercih ederken, İngiltere başta olmak üzere bazı AB ülkeleri ile beraber, ABD, ÇHC, Kanada, Japonya, Rusya, G. Kore ve Hindistan gibi toplam 117 ülke ise GTS’yi kullanmaktadır. Fransa ve İtalya ise ÖTS’yi benimsemekle birlikte ham petrol, petrol ürünleri ve doğalgaz dış ticaretini GTS esaslarına göre oluşturmaktadır. Ülkelerin çoğu tek bir sisteme göre veri yayımlamakla birlikte her 2 sisteme göre de veri üretilebilmektedir.
Ticaret Bakanlığı olarak 2019 yılı Ocak ayından başlamak üzere, çok daha kapsamlı olan ve dünyadaki büyük ekonomilerin kullandığı Genel Ticaret Sistemine göre de kayıtları analiz etmeye ve açıklamaya başladık. 2020 yılı boyunca dış ticaret verilerini, hem GTS hem de ÖTS’ye göre açıklamaya devam edeceğiz
Hibya Haber Ajansı
